Stetment lo taks progresiv lo saler pou Zanvye 2017 par Minis pour Finans, Komers ek Lekonomi Ble, Jean-Paul Adam Lasanble Nasyonal, Mardi le 19 Zilyet 2016
July 19, 2016
Msye Spiker,
Lider Zafer Gouvernman dan Lasanble Nasyonal,
Lider Lopozisyon dan Lasanble Nasyonal,
Manm Onorab,
Ser pep seselwa, bonzour.
Dan diskour leta lanasyon ki Prezidan Michel ti prononse le 16 Fevriye, i ti anonse ki Gouvernman pou travay lo en sistenm taks progresiv lo saler a parti Zanvye 2017 pou anmenn en meyer lavi pou tou pep seselwa. Sa reform pe ganny enplimante an faz- pour ariv lo en sistenm taks progresiv konplet an Zanvye 2017.
An avril- nou’n delivre lo sa premye faz nou langazman. Tou travayer lo saler minimonm i nepli pey taks lo zot saler. Sa i vedir, ki en dimoun lo sa saler de baz SR 5050 in ganny en logmantasyon SR757.50 anplis ki sa logmantasyon SR 1000 ki in deza gannyen avek logmantasyon saler minimonm sorti SR 4050 pour ariv SR 5050. Gouvernman Parti Lepep in fer sir pour anmenn sa de mezir ansanm pour maksimiz lenpak pozitiv pour sa ki pli bezwen sa sipor.
Nou ava rapel ki sa rapor lo lapovrete ki ti ganny pibliye an Desanm 2015 ti etabli SR3,900 par mwan koman sa ‘threshold’ lapovrete.
E atraver sa premye staz reform taks, ansanm avek logmantasyon dan saler minimonm, i kler ki pouvwar pour elimin lapovrete dan nou pei i dan lanmen sak travayer Seselwa.
Me fodre nou rapel, ki lapovrete i pa zis en kestyon larzan. Lalit kont lapovrete se osi pli byen enstri nou pep pour envestir pour son lavenir. Pour nou regard pli lwen ki sa byen materyel imedya. Pour nou pa defini nou boner atraver groser nou ‘flatscreen’.
Vre byennet i vin atraver lenvestisman dan lavenir nou menm, nou fanmiy, nou kominote, nou nasyon. Sa reform ‘income tax’ lo en baz progresiv, i kree sa loportinite e sa lespas pour travayer Seselwa pli byen envestir pour nou demen.
A lafen sa mwan ki pe vini, plis ki 50% nou popilasyon pou benefisye avek dezyenm staz sa reform, kot tou dimoun ki zot saler i par anba SR 8,555,50, pa pou pey okenn taks lo zot saler. Tou dimoun ki zot saler i SR 8,555.50 pour benefisye avek SR1,283 anplis dan son pos.
Pour bann dimoun ki zot saler i ant SR 8,555.50 e SR 10,065.29 en formil in ganny adopte pour asire ki sa bann dimoun ki dan sa group saler pa ganny dezavantaze. Par egzanp, nou anvi asire ki en ‘supervisor’ i pa tanporerman dan en sityasyon kot i pe ganny mwens ki son bann anplwaye.
Sa sistenm taks progresiv ki pran lefe an Zanvye pour osi asire ki menm bann dimoun ki parlao sa bann threshold pou resevwar en benefis e mon ava eksplik sa en pe pli an detay pli tar.
Nou konnen ki en tel reform i kapab paret konplike, akoz i nesesit en travay aprofondi e teknik. Nou konnen osi ki i annan bokou dimoun, akoz zot lentere personel, oubyen pour zot lentere politik, pa an faver sa reform- e zot in fini komans esey met bar dan nou larou.
Me, pour tou dimoun ki ozordi pe ganny SR 8,555.50, e ki pe ganny en logmantasyon plis ki SR1200, nou anvi asir zot ki nou pli determinen ki zanmen pour anmenn vre benefis pour travayer Seselwa.
E pour bann travayer ki pa pou ankor benefisye an Zilyet, nou rapel ki sa sistenm progresiv ki pou vin an aplikasyon an Zanvye 2017 i asire ki la grann mazorite taravyer Seselwa i pli byen plase pour envesti dan son prop lavenir.
Msye Spiker,
Ozordi dan mon kapasite koman minis finans mon pe vin devan sa lasanble pou prezant zot detay lo sa sistenm taks ki pou ganny enplimante aparti zanvye 2017.
Avan ki mon minister in ariv lo sa propozisyon ki mon pe prezante ozordi, I enportan ki tou dimoun i konpran ki bokou analiz in ganny fer pou fer sir ki sa nouvo sistenm taks ki nou vin avek i anmenn plis egalite dan sistenm taks dan nou pei e ki i benefisye tou kous sosyete. I rekonnet sa nesesite pour aplik taks baze lo kapasite pour kontribye. Nou’n komans travay lo sa sistenm an 2013, letan nou’n apros IMF pour siport sa tranzisyon sorti sa ki nou apel en sistenm ’flat tax’ kot tou dimoun i pey 15%, pour entrodwi en sistenm progresiv.
Avek led e lasistans teknik sorti kot IMF ki’n prezant son rapor avek nou an Zanvye 2016 nou’n kapab travay lo bann ‘threshold’ ki asire ki nou pli byen adapte nou sistenm avek realite saler nou pei.
Sa ki kler osi apre bann analiz ki’n ganny fer, se ki bokou reveni endividyel pa pe ganny byen reflekte dan bann statistik aktyel, e i kler ki i annan serten reveni endividyel ki pa pe ganny kaptire dan sistenm aktyel. Alors sa reform i osi enkli ranforsman dan kapasite imen e teknik Komisyon Reveni pour pli byen reponn bezwen nou popilasyon.
Nou lentansyon se anmenn en sistenm pli zis e ekitab. Se dan sa konteks ki sa propozisyon ki mon pe met devan zot pour benefisye 97.8 % nou popilasyon.
Ozordi nou pe prezant zot ek en reform taks ki pou permet nou pep anmenn plis larzan kot zot lakour. En reform ki pou kree plis egalite. En reform ki pou permet sa fanmiy ki pe debrouye me ki touzour war li pe trimouse tou le mwan pou kapab azout de bout ansanm kapab arive fer sa seving. En reform ki pou permet sa fanmiy envestir plis ankor kot lakour.
Ozordi gouvernman lepep i fyer pou kapab prezant en sistenm taks ki pli zis e pli ekitab.
Dan manifesto Parti Lepep nou ti angaz nou lekor pour sa reform, pour nou pli byen siport travay ki sak Seselwa i fer dan nou lekonomi. Sa reform i rekonnet nesesite pour donn plis sipor avek sa ki pli dan bezwen.
Msye Spiker,
‘Income tax’ i reprezant plis ki SR 1 bilyon reveni dan nou bidze annyel. Napa fason ki nou kapab enplimant en tel reform san pran ankont rediksyon dan reveni ki sa reform i kapab anmennen.
Me gouvernman in touzour pare pou met son pep o sant okenn devlopman e okenn sanzman. Nou konvenki ki atraver bann mezir pli sever ki nou pe met an plas nou pou kapab reisir retresi sa lekar e ranmas sa reveni atraver bann gro biznes, e bann gran endividi ki ozordi pe servi tou mwayen pou pa pey taks ki zot devret pe peye.
Msye Spiker,
Gouvernman pe met en tel sistenm taks anplas pou fer sir ki napa okenn Seselwa ki ganny kit deryer. Avek en tel sistenm, Seselwa pou ozordi kapab non selman aste zot bezwen de baz me osi kapab annan plis larzan dan zot lanmen pou re envestir dan zot fanmiy.
Msye Spiker,
Aparti zanvye 2017, nou pou aplik “Income tax” anba sa sistenm progresiv pou Seselwa konm swivan:
1. Saler 0 ziska SR 8,555.50 pa pou bezwen pey taks lo zot saler. E tou Seselwa pour benefisye atraver sa premye SR 8,555.50, kot zot pa bezwen pey taks lo zot saler.
2. A partir SR 8,555,50, nivo taks ki en dimoun i peye pour ogmante progresivman. Ozordi parey nou konnen, tou dimoun i pey 15%. Me sa sistenm progresiv i vedir ki se letan ou saler i ariv SR 35,667 ki ou pou ariv lo en nivo 15%.
3.Sa i vedir ki tou dimoun ki pe ganny en saler mwens ki Sr 35,667 ozordi, pour war en benefis direk lo zot saler an Zanvye 2017. Tou dimoun ki tonb dan sa kategori pou vwar zot pey mwens taks ki zot pe peye ozordi e an retour zot pou al avek en larzan ekstra kot zot lakour.
Msye Spiker,
permet mwan pour sit detrwa legzanp pour montre sa reform an pratik;
Ozordi si en dimoun pe resevwar en saler SR12,000 I pey li SR 1,800 ‘Income tax’. Aparti zanvye 2017 avek nouvo reform sa dimoun pou pey li selman SR 618.68. Sa i vedir ki ki pou annan li SR1,183.32 an plis ki i pe gannyen ozordi dan son pos.
En dimoun ki son saler i SR 15,000 e ki ozordi pe pey li SR 2,250 pou aparti zanvye 2017 pey selman SR 1,216.68. ki vedir i pou annan li en total SR SR 1,033.32 an plis dan son lanmen atraver sa nouvo sistenm taks.
En dimoun ki son saler i SR 25,000 i ozordi pe pey SR 3,750. Aparti zanvye i pou pey li SR 3,216.68. sa pou anmenn li en benefis SR 533.32. (Annex 1,2,3 i donn detay spesifik lo sa trwa legzanp)
Msye Spiker,
Komisyon Reveni pour pibliy dan zournal dan bann zour ki pe vini en latab ki montre tou bann nivo saler, e sa taks ki zot pour bezwen peye. Mon envit tou Seselwa pour konsilte sa dokiman pour war kote zot tonbe dan sa nouvo sistenm taks progresiv. Nou annan tou konfyans ki pep Seselwa pour war son benefis, e son lavenir dan sa reform.
4.Nivo taks pour ogmante pour tou dimoun parlao SR 35,667. Me ankor en fwa sa pou ganny fer lo en baz progresiv. Par egzanp, savedir en dimoun ki son saler i SR 50,000 pour aprezan pey SR 8,217 taks, sorti SR 7,500. En dimoun ki son saler i SR 70,000 pou pey SR 12,217 konpare avek SR 10,500 aktyelman.
5. Nivo taks pour mont parlao 30% lo bann saler ki parlao SR 83,333.
6. Dan sa nouvo sistenm taks progresiv nou pe osi alinny nou sistenm ‘income tax’ avek sistenm ‘business tax’ kot biznes i pey 30% lo zot profi. Sa i permet plis liniformite dan sistenm ki Komisyon Reveni pour servi, e pour osi asire ki biznes koman endividi i deklar zot reveni dan en fason pli transparan.
7.Sa nouvo sistenm taks i prepar lavenir kot nou santi ki nou kapab anmenn plis reveni baze lo plis lefikasite dan metodolozi pour anmas taks, ranforsman dan kapasite imen e teknik e bann odit lo bann gran lakonpannyen e endividi.
Msye Spiker,
Parey monn anonse avan, sa bann sanzman lo reform ‘income tax’ ki gouvernman lepep pe prezante ozordi i vize ver anmenn plis egalite pou tou travayer seselwa.
Sa travayer ki ozordi pe travay dir pou fer sir ki son fanmiy i annan tou son komidite e tou bezwen debaz. Sa graduate ki anvi kapab rezouir son travay dir.
Ozordi gouvernman parti lepep i prezant zot en propozisyon pou en sistenm taks ki adres aktyalite ozordi.
En sistenm taks ki montre ki nou touzour pe ekout nou pep e ki nou pe rod tou mwayen pou fer sir ki pep i reste o sant.
Msye Spiker,
I enportan note ki i pou kout bidze pei anviron SR 400 milyon pou nou entrodwir en sistenm taks progresiv lo saler. Gouvernman Parti Lepep i vwar sa koman en lenvestisman dan son pep. En lenvestiman dan son dimoun.
Msye Spiker,
Dan sa reform taks ki gouvernman pe propoze nou osi prevwar en lankadreman spesifik pour bann travayer etranze.
Rekonesan ki en travayer etranze i vin Sesel avek serten kondisyon dan son kontra- e sa i enkli laranzman pour son lozman, e souvan serten lezot sipor parey transportasyon. I osi enportan pour rapel ki travayer ki vin Sesel i vin pour en peryod letan ki defini.
Dan sa konteks, bann rediksyon e lavantaz ki monn site ki aplik pour travayer Seselwa pa pou aplike pour travayer etranze. Savedir ki an Zilyet, napa sanzman kot i konsern taks ki ganny peye par bann travayer etranze.
An 2017, nou pe propoze ki logmantasyon dan taks ki ganny peye par etranze ki pe ganny plis ki SR10,000 i vin an aplikasyon.
A parti Zilyet 2017, bann rates pou konm swivan;
a. 0 ziska SR 10,000 i 15%- savedir pour napa sanzman baze lo sa ki zot pe peye aktyelman
b. SR 10,001 ziska SR 83,333 i 20%- sa i reprezant en logmantasyon lo en baz progresiv
c. Par lao SR 83,333 i 30%
Gouvernman i osi pran kont ki i annan ansennyan e ners ki pe travay dan Gouvernman e ki anba en skim of servis parey bann seselwa. Pour sa bann ka spesifik nou pou bezwen fer sir zot pa dezanvantaze konpare avek en Seselwa.
Msye Spiker,
Dan nou analiz noun osi vwar ki nou annan en defayans lo nou bann data lo saler. Alors nou pe osi propoze pou fer sir ki tou Lanplwayer i soubmet zot “payroll’ elektronik avek SRC. Pou le moman i selman bann Lanplwayer avek plis ki 25 travayer ki bezwen fer li.
Nou pou met an plas en sibvansyon pour bann biznes ki pou ofer sa servis pou bann kategori Lanplwayer ki annan mwens ki 25 travayer.
Noun osi konstate ki pou annan travayer ki pou annan de trwa lanplwa ouswa pe ganny lezot income parey “board fees”. Alors nou pou fer sir ki i annan en sistenm an plas ki zot raport avek SRC alafen lannen pou fer sir ki zot in pey zot taks ki merite ouswa si SRC i bezwen refund zot taks si zot in pey tro bokou.
Sa i kapab leka si en dimoun in dan lanplwa pou zis en peryod letan. Par egzanp si en dimoun in travay ziska septanm apre i al etidye konmansman Oktob pandan en lannen.
Msye Spiker,
Sa reform, e sa bann propozisyon ‘threshold’ i reprezant sa travay aprofondi ki Gouvernman in fer pour alafwa prezant en sistenm progresiv dan donn plis valer travay Seselwa, me ki osi rekonnet bann sanzman fondamental ki’n annan dan nou lekonomi dan sa bann dernyen lannen. I kler ki nou pou avans devan si nou tou vin ansanm dan lespri partenarya.
Minister finans pe angaz li dan diferan konsiltasyon pou prezant sa bann sizesyon lo sa nouvo reform. Pour fer sa reform marse nou bezwen ankor pwenn vi bann diferan partner pour asire zisteman ki nou delivre en reform dan lentere tou Seselwa. Mon minister i a lekout. Nou pou osi fer bann lezot konsiltasyon lo medya, dan distrik ek bann lezot sekter pandan sa prosen trwa mwan avan ki nou finaliz lalwa pandan prezantasyon bidze 2017.
Mersi Msye spiker e tou bann manm onorab, e mersi pep Seselwa pour donn zot sipor pour lenplimantasyon sa nou sistenm taks lo baz progresiv. Mon kont bokou lo zot langazman pou donn zot sizesyon.